Skirmuntowie herbu Dąb to stara rodzina książęca wywodząca swe korzenie od litewskiego kniazia Mingajły. Od średniowiecza osiedli na Pińszczyźnie, gdzie wśród bagien i lasów mieli swoje majątki. W końcu XVIII wieku Szymon Skirmunt (1747–1835), marszałek piński, nabył od Michała Kleofasa księcia Ogińskiego (tego od najpiękniejszego poloneza polskiego ,,Pożegnania ojczyzny”) majątek Mołodów, ogromne dobra obejmujące razem 33 tysiące hektarów. Syn Szymona i Elżbiety z Orzeszków, Aleksander (1798–1870) człowiek wyjątkowo światły i śmiały, co owocowało podejmowaniem przezeń trafnych decyzji, doprowadził i tak świetny i zamożny ród do wielkiego bogactwa, ale też stał się pionierem przemysłu na całym Polesiu.

Na terenach dzisiejszej Białorusi zaznaczyły się animozje i konflikty, w porównaniu z innymi narodami, które najwyraźniejsze były na płaszczyźnie relacji: polski ziemianin – chłop białoruski. Białorusini pod koniec XIX i na początku XX w. stanowili zbiorowość pozbawioną (poza poziomem lokalnym) poczucia wspólnoty, które mogłoby ją łączyć. Posiadali głównie świadomość swojskości łączącej ich kultury, w której religia odgrywała zwykle większą rolę niż język. Niektórzy ziemianie kresowi podejmowali jednak pewne próby zbliżenia z ludem białoruskim.

Do takich właśnie ziemian należał Roman Skirmunt (1868–1939), syn Aleksandra (1830–1909), powstańca styczniowego. Roman ukończył studia prawnicze za granicą, zarządzał majątkiem w Porzeczu, kontynuując rozpoczęte przez swojego dziadka prace modernizacyjne w regionie. Aktywnie działał w Mińskim Towarzystwie Rolniczym i Kresowym Związku Ziemian, był zwolennikiem współpracy ziemiaństwa i chłopów. To z jego inicjatywy rozpoczęto przyjmowanie do towarzystwa chłopów. Był pomysłodawcą włościańskiej wystawy rolniczej w Pińsku w 1904 r., współzałożycielem wielu instytucji użyteczności publicznej na Mińszczyźnie i Polesiu. Należał do zwolenników tzw. stanowiska krajowego, wyrażających „przywiązanie Polaków do mniejszej ojczyzny”. Opowiadał się za bezkonfliktowym i dobrosąsiedzkim współżyciem Polaków z innymi narodowościami. Uważał, że da się pogodzić patriotyzm litewski i białoruski z polską kulturą. We wrześniu 1939 r., po wkroczeniu wojsk sowieckich na te tereny, został aresztowany w Porzeczu, a następnie skazany na śmierć przez lokalny „komitet rewolucyjny” – mimo sympatii, jaką się cieszył wśród okolicznych chłopów. Został zastrzelony 7 października 1939 r. wraz ze swym szwagrem Bolesławem Skirmuntem, mężem siostry Heleny.

O rodzie Skirmuntów opowie dr hab. Aliaksandr Smalianchuk, profesor Instytutu Slawistyki PAN laureat X Nagrody im. Lwa Sapiehy, zajmuje się historią zorientowaną antropologicznie, stosunkami narodowościowymi na Białorusi i Litwie w XIX i XX wieku oraz badaniami pamięci zbiorowej i kulturowej oraz historii mówionej.

Wydarzenie odbędzie się:
22 kwietnia
godz. 18:00
Stowarzyszenie Historyków Sztuki, Rynek Starego Miasta 27, sala kominkowa.

Serdecznie zapraszamy!!