Badania nad sztuką starożytną w Polsce: tradycja – teraźniejszość – perspektywy
Klub Badaczy Tkanin Zabytkowych przy Oddziale Warszawskim SHS we współpracy z Zamkiem Królewskim na Wawelu zapraszają na drugą konferencję naukową z serii „Tkanina w Polsce” pod tytułem „Tadeusz Mańkowski – badacz tkanin i dyrektor Wawelu”, która odbędzie się 2 grudnia 2022 r. na Zamku Królewskim na Wawelu (Centrum Wystawowo-Konferencyjne, budynek nr 9, I piętro).
Naszym bohaterem jest Tadeusz Mańkowski (ur. 2 sierpnia 1878 we Lwowie, zm. 8 sierpnia 1956 w Krakowie) – polski prawnik, historyk sztuki, muzealnik, pracownik Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie, wykładowca Uniwersytetu Jagiellońskiego, dyrektor Państwowych Zbiorów Sztuki na Wawelu (1945-1951). Ten nieprzeciętny badacz sztuki, którego początkowo amatorskie zainteresowania i fascynacje przerodziły się w potężny dorobek naukowy, był jednym spośród licznej grupy lwowian, tworzących i promujących polską kulturę i naukę po odzyskaniu niepodległości. Środowisko lwowskie było zasobne w wybitne postacie, o czym pisał sam Mańkowski w swoich wspomnieniach. Tamtejszą atmosferę naukową i niezwykłe ożywienie intelektualne kształtowało szerokie grono wybitnych naukowców – filozofów, logików, matematyków, estetyków, krytyków sztuki, krytyków literatury i historyków sztuki.
Uznaliśmy, że Wawel jest najlepszym miejscem do wspomnienia osoby badacza, przedstawienia jego dorobku i przyjrzenia się metodologii badań, której był twórcą. Rekonstrukcja muzealnych funkcji Wawelu, opracowanie nowej koncepcji ekspozycyjnej dostosowanej do ówczesnych warunków i potrzeb, uratowanie najcenniejszych walorów tego miejsca, wszystko to w dużej mierze zawdzięczamy Mańkowskiemu. Działalność tego lwowianina ilustruje jak w powojennej rzeczywistości walczono o miejsce dla sztuki i historycznych zabytków. Jak budowano pozycję polskich muzeów i jaki miało to wpływ na polską kulturę.
Warto przypomnieć i uświadomić tym, którzy współcześnie próbują iść podobnymi ścieżkami, determinację Mańkowskiego, rozeznanie i autorytet, który czynił z niego badacza międzynarodowego formatu. Jego bibliografia obejmuje ponad 200 pozycji świadczących o nadzwyczajnie rozległych zainteresowaniach i ogromnej wiedzy. Należą do nich książki, broszury i artykuły opublikowane w fachowych czasopismach krajowych i zagranicznych. Uczonego zajmowały takie tematy jak: sztuka i kultura Lwowa, Wawel i jego zbiory, sztuka renesansu, sztuka czasów Jana III Sobieskiego, sztuka epoki stanisławowskiej, sztuki zdobnicze, dzieje kultury artystycznej, sztuka ormiańska, sztuka Wschodu. Do najbardziej znaczących należą prace dotyczące sztuki Lwowa, ponieważ wiele z omówionych tam zabytków i uwzględnionych przekazów archiwalnych dziś już nie istnieje lub jest trudno dostępna.
Organizatorzy konferencji postanowili z tego dorobku wydobyć dwa główne wątki – okres pracy Tadeusza Mańkowskiego na Wawelu i jego badania dotyczące tekstyliów w ich różnych aspektach. Zależy nam na przedstawieniu najistotniejszych rysów sylwetki wszechstronnego uczonego, ze szczególnym zaznaczeniem jego lwowskich korzeni i przeanalizowania działalności na Wawelu w świetle zachowanych archiwaliów. Pragnęlibyśmy wydobyć problematykę europejską, orientalia i kolekcjonerstwo, którymi się zajmował. Następnie chcielibyśmy poświęcić uwagę dorobkowi Mańkowskiego z zakresu tkaniny artystycznej i odnieść go do współczesnej praktyki badawczej – badaniom nad arrasami wawelskimi, tkaninami wschodnimi, w tym ormiańskimi, pasami kontuszowymi i rodzimą produkcją tekstylną. Naszym celem jest przedstawienie tej dziedziny sztuki w jak najszerszym kontekście, z licznymi odniesieniami historycznymi, kulturowymi i artystycznymi oraz z uwzględnieniem aspektu kolekcjonerskiego i konserwatorskiego. Zależy nam ponadto na prezentacji wyników badań archiwalnych i spostrzeżeń z zakresu metodologii.
Konferencja odbędzie się jednocześnie w ramach cyklu „Tkanina w Polsce” oraz „Seminaria Wawelskie”. „Tkanina w Polsce” to spotkania poświęcone zabytkowym tekstyliom omawianym w ich różnorodnych aspektach – historycznym, artystycznym, konserwatorskim, muzealnym i kolekcjonerskim. „Seminaria Wawelskie” to cykl interdyscyplinarnych konferencji poświęconych zagadnieniom artystycznym i historycznym związanym ze wzgórzem wawelskim, zwłaszcza siedzibą królewską i katedrą krakowską. Zainteresowania badawcze uczestników seminariów obejmują także kolekcję muzealną oraz historię samego muzeum – Zamku Królewskiego na Wawelu.
PROGRAM KONFERENCJI
9:30 uroczyste otwarcie
I sesja
10:00-11:00
- Jerzy T. Petrus (Zamek Królewski na Wawelu), Tadeusz Mańkowski (1878-1956)
- prof. Jan Ostrowski (Polska Akademia Umiejętności), Tadeusz Mańkowski – badacz sztuki lwowskiej
- Magdalena Ozga (Zamek Królewski na Wawelu), Tadeusz Mańkowski w świetle wawelskich archiwaliów
przerwa
11:00-11:30
II sesja
11:30-12:50
- dr Magdalena Piwocka (Zamek Królewski na Wawelu), Tadeusz Mańkowski o arrasach króla Zygmunta Augusta
- prof. Ryszard Skowron (Uniwersytet Śląski w Katowicach), Simancas – Madryt – Barcelona. Tadeusza Mańkowskiego poszukiwania źródeł do dziejów arrasów w archiwach hiszpańskich
- dr Dorota Juszczak (Muzeum Łazienki Królewskie), Tadeusz Mańkowski – inicjator badań nad galerią Stanisława Augusta Poniatowskiego
- dr Karolina Stanilewicz (Akademia Sztuk Pięknych w Łodzi), Prace Tadeusza Mańkowskiego a współczesna praktyka badawcza. W kierunku nowej syntezy dziejów polskiej tkaniny artystycznej
- Ewa Orlińska-Mianowska (Muzeum Narodowe w Warszawie), Język opisu formalnego tekstyliów a język źródeł archiwalnych, tropami semantycznych poszukiwań Tadeusza Mańkowskiego
przerwa
12:50-13:20
III sesja
13:20-14:20
- prof. Krzysztof Stopka (Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego), Sztuka Ormian lwowskich
- w świetle archiwaliów
- dr Beata Biedrońska-Słotowa (Polski Instytut Studiów nad Sztuką Świata), Znaczenie badań Tadeusza Mańkowskiego nad sztuką Bliskiego Wschodu i ich miejsce w światowej literaturze przedmiotu
- Monika Janisz (Muzeum Narodowe w Warszawie), „Przewodnik po Dziale Sztuki Zdobniczej” – o współpracy Tadeusza Mańkowskiego z Muzeum Narodowym w Warszawie
14:20-15:20 przerwa obiadowa
IV sesja
15:20-16:40
- Jadwiga Chruszczyńska (Muzeum Narodowe w Warszawie), Tadeusz Mańkowski o pasach kontuszowych
- Małgorzata Wróblewska Markiewicz (Stowarzyszenie Historyków Sztuki, Oddział Łódzki), Tadeusz Mańkowski i Tadeusz Kruszyński – dwugłos o pasach kontuszowych
16:40 dyskusja i podsumowanie
Program konferencji może ulec nieznacznym zmianom.
Sekretarze konferencji: Magdalena Ozga, Karolina Stanilewicz
Kontakt: tkanina.dziedzictwo@gmail.com, magdalena.ozga@wawel.org.pl
LXX Ogólnopolska sesja Stowarzyszenia Historyków Sztuki
O WSPÓŁPRACY KONSERWATORÓW I HISTORYKÓW SZTUKI
24-25 listopada 2022 r., Gmach Główny ASP pl. Matejki 13 w Krakowie
Sesja organizowana jest we współpracy Krakowskiego Oddziału SHS
i Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki Akademii Sztuk Pięknych
24 listopada, czwartek
9:00-9:45
Grażyna Korpal Interdyscyplinarność sztuki konserwacji w aspekcie doktryn i praktyki konserwatorskiej
9:45-10:00
Łukasz Młynarski Pozycja prawna historyka sztuki w trakcie procesu dokumentacji, konserwacji i zarządzania zabytkami
10:00-10:15
Iwona Szmelter Jak daleko do optimum? Holistyczna i interdyscyplinarna współpraca w ochronie dziedzictwa kulturowego
10:15-10:30
Andrzej Siwek Dyskurs o wartości – między historią sztuki a ochroną zabytków
10:30-10:45
Joanna Sobczyk A co z fizykami? Multiwersum w Muzeum Narodowego w Krakowie. O współpracy z konserwatorami i historykami sztuki.
10:45-11:00
Paweł Dettloff O pożytkach badań – z warsztatu współpracy historyków sztuki i konserwatorów
11:00-11:15
Karolina Zalewska Spectrum współpracy konserwatorów i historyków sztuki
11:15-11:45
Dyskusja i przerwa
11:45-12:00
Małgorzata Nowalińska Interdyscyplinarne badania wizerunków Matki Boskiej z Dzieciątkiem prowadzone na Wydziale Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki krakowskiej ASP
12:00-12:15
Iwona Liżewska Palimpsest – nawarstwienia w zabytku i rozwiązania konserwatorskie
12:15-12:30
Ewa Orlińska-Mianowska, Monika Janisz Współpraca Kolekcji Tkanin Muzeum Narodowego w Warszawie w procesie kształcenia studentów Katedry Konserwacji i Restauracji Tkanin Zabytkowych oraz Katedry Mody w warszawskiej ASP
12:30-12:45
Oskar Hanusek Problematyka konserwacji sztuki współczesnej w kontekście dydaktyki na Wydziale Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki ASP w Krakowie
12:45-13:00
Kinga Olesiejuk Współpraca historyków sztuki i konserwatorów w procesie akwizycji dzieł współczesnych
13:00-13:15
Agata Małodobry XX-XXI. Rzeźba: wystawa jako pole dialogu kuratorsko-konserwatorskiego. Dylematy, odkrycia, inspiracje
13:15-13:30
Szymon Tracz Beskidzkie Muzeum Rozproszone Diecezji Bielsko-Żywieckiej – konserwacja i nadanie nowych funkcji drewnianej architekturze sakralnej Podbeskidzia
13:30-13:45
Dorota Gutkowska Przepastne magazyny kolekcji Muzeum Narodowego w Warszawie widziane oczami historyka sztuki i konserwatora. O współpracy specjalistów wielu dziedzin
13:45
Dyskusja
15:30
Bazylika mariacka Pokaz ołtarza mariackiego po ostatniej konserwacji
17:00-17:15
Anna Ozaist-Przybyła Rola historyka sztuki w przygotowaniu dokumentacji konserwatorskiej na podstawie doświadczeń Fundacji Ochrony Mebli Zabytkowych oraz Dziedzictwa Kultury w Polsce D.O.M. przy konserwacji mebli stanisławowskich z Łazienek Królewskich w Warszawie
17:15-17:30
Małgorzata Godek Kwerenda ikonograficzna a rekonstrukcja malowideł ściennych na przykładzie wedut w dawnym Pałacu Biskupim w Tarnowie
17:30-17:45
Marta Zaborowska Kwerenda archiwalna a zakres restauracji rzeźby kompozytowej „Fantaisie impromptu F. Chopina. Tancerka” autorstwa Danuty Kwapiszewskiej
17:45-18:00
Katarzyna Górecka Konserwatorzy i historycy sztuki na rusztowaniu – rekonstrukcja pierwotnego programu ikonograficznego późnobarokowych fresków kaplicy bł. Władysława z Gielniowa przy kościele św. Anny w Warszawie
18:00
Dyskusja
Spotkanie koleżeńskie i wręczenie nagród w konkursach SHS
25 listopada, piątek
9:00-9:15
Cezary Wąs Budynek „Solpolu” przy ul. Świdnickiej we Wrocławiu
9:15-9:30
Piotr Fiuk Archeologia, konserwacja zabytków, historia sztuki i architektura – naukowe badania dla odbudowy szczecińskiego Podzamcza i rekonstrukcji fasad kamienic staromiejskich
9:30-9:45
Małgorzata Gwiazdowska Conservatio est aeterna creatio. Uczestnicy i konflikty w procesie konserwacji na przykładzie renowacji gmachu dawnej Rejencji w Szczecinie
9:45-10:00
Wiktoria Kałwak Najnowsze ustalenia dotyczące przekształceń kościoła Wniebowzięcia NMP w Wojnowie
10:00-10:15
Olga Tuszyńska-Szczepaniak Wpływ bezpośredniego dostępu do obiektu w trakcie restauracji zabytku na analizę architektury i rzeźby architektonicznej na przykładzie Bazyliki Katedralnej Narodzenia NMP w Sandomierzu
10:15-10:30
Alicja Saar-Kozłowska Zmiany w treści zabytku powstałe w procesie konserwacji na początku XX wieku na przykładzie pomnika grobowego Anny Wazówny
10:30-10:45
Wiktor Bennebesel Późnogotycka rzeźba na ziemi chełmińskiej – najnowsze prace konserwatorskie a problem oryginalności i integralności zabytku
10:45-11:00
Danuta Szewczyk-Prokurat O szczęśliwym powiększaniu się zasobu polskich nowożytnych klejnotów. Wymierne efekty współpracy historyka sztuki i konserwatora
11:00-11:15
Zuzanna Sarnecka, Mirosław Wachowiak, Chiara Mazzocchi, Ewa Katarzyna Świetlicka, Joanna Szulc, Hanifah Darmawanti Cena niewypału. Problemy techniczne we włoskich obiektach ze szkliwionej terakoty w kolekcjach polskich
11:15
Dyskusja i przerwa
12:00-12:15
Marta Skowrońska Polichromia ścienna w formie kotary z kościoła św. Jakuba w Toruniu – kilka słów o barokowym recyklingu
12:15-12:30
Mirosław Wachowiak Badania technologiczne obrazów – ważne narzędzie wspomagające warsztat historyka sztuki
12:30-12:45
Martyna Łukasiewicz, Katarzyna Męczyńska, Katarzyna Novljaković, Justyna Łuczyńska-Bystrowska Dwie kolekcje dworskich portretów francuskich z Muzeum Narodowego w Poznaniu i Muzeum Narodowego w Krakowie
12:45-13:00
Elżbieta Zygier Poszukiwanie kodu artysty na przykładzie zrealizowanego w Muzeum Narodowym w Krakowie interdyscyplinarnego projektu dotyczącego badania twórczości Maksymiliana Gierymskiego
13:00-13:15
Anna Forczek-Sajdak O potrzebie interdyscyplinarnych badań i współpracy na przykładzie konserwacji kościoła św. Mikołaja w Skrzydlnej
13:15-13:30
Jerzy Żmudziński Inauguracja programu badawczego „Dolabella”, czyli o konieczności współpracy konserwatorów dzieł sztuki i historyków sztuki w badaniach nad dawnym malarstwem
13:30-13:45
Janina Wilkosz, Anna Bogusz, Katarzyna Król-Goździk Lelewel. Rytownik polski. O kulisach ekspozycji i monografii
13:45-14:00
Agnieszka Kunicka-Goldfinger, Adriana Podmostko-Kłos, Marek Peda Rama do obrazu. O współpracy konserwatorów i historyka sztuki
14:00-14:15
Katarzyna Kolendo-Korczak, Agnieszka Trzos Konserwacja sarkofagów królewskich
14:15-14:30
Diana Długosz-Jasińska, Małgorzata Zawadzka Okiem konserwatora i nie tylko. Ze skarbca Muzeum Chopina
14:30-14:45
Mirosława Machulak, Justyna Miecznik Konserwacja XVIII-wiecznej sukni ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie
14:45
Dyskusja
Sesja ogólnopolska Stowarzyszenia Historyków Sztuki, organizowana w tym roku przez krakowski oddział SHS, odbędzie się w dniach 24-25 listopada. Napłynęły zgłoszenia zarówno historyków sztuki, jak i konserwatorów. Więcej szczegółów już wkrótce.
- Zabytek w kontekście materialnym i niematerialnym
- Potrzeba, skala, granice badań, błędy
- Dopuszczalna ingerencja: odwracalność, uzupełnienie, rekonstrukcja, walory artystyczne
- Bezpośredni kontakt studentów z obiektami w procesie kształcenia: dostępność, ćwiczenia, praktyki, wspólne praktyki obu profesji
Historia sztuki jako instytucja
LXIX Ogólnopolska sesja SHS
Warszawa 25-26 listopada 2021 roku
Aula Akademii Sztuk Pięknych, ul. Wybrzeże Kościuszkowskie 37
Aktualny program sesji:
25 listopada, czwartek
godz. 10:00 - otwarcie Sesji:
I. Historia i polityka
-
Mariusz Bryl, Potrzeby polskiej historii sztuki przed 100 laty: zgodny chór i głos odrębny
-
Elżbieta Kal, Realizm – walka klasowa – postęp, czyli o socrealistycznej koncepcji historii sztuki
- Wojciech Włodarczyk, "Prywatność" – niechciany model kultury
godz. 11:30:
II. Historia sztuki jako dyscyplina
-
Ryszard Kasperowicz, Classicorum veterum fragmenta? Lekcja Edgara Winda
-
Stanisław Czekalski, Historia sztuki wobec popperowskiej krytyki historycyzmu
-
Łukasz Rozmarynowski, Scjentyzm w historii sztuki: dotychczasowe osiągnięcia i niepowodzenia oraz możliwe perspektywy
- Anna Markowska, Sztuka w domu czyli delegitymizacja scientia artis
godz. 13:00 – dyskusja
godz. 14:00 – 15:00 - przerwa obiadowa
godz. 15:00:
-
Marta Leśniakowska, Ekonomia polityczna historii sztuki jako nauki stosowanej
-
Maria Poprzęcka, Historyk sztuki na bezludzkiej ziemi
-
Piotr Juszkiewicz, Modernizm w Polsce i w polskiej historii sztuki. Postulaty badawcze
-
Jakub Banasiak, Postmodernizm – hegemoniczny dyskurs transformacji. Istota panowania, mechanizmy zapomnienia
-
ks.bp. Michał Janocha, Nauczanie historii sztuki w seminariach duchownych
17:45 - dyskusja
18:15 - rozdanie nagród w konkursie im. ks. prof. Szczęsnego Dettloffa i nagrody im. prof. Jerzego Łozińskiego,
26 listopada, piątek
godz. 9:00:
III. Muzea, wystawy, zbiory
-
Agnieszka Murawska, O zawodzie muzealnika w kontekście misji muzeów. Refeksja historyczno-prawna
-
Piotr Rypson, Misja, narracja, klientelizm. Polskie muzea w czwartej dekadzie wolności
- Aleksandra Sulikowska-Bełczowska, Jedność w różnorodności? Sztuka mniejszości religijnych, etnicznych i narodowych w polskich muzeach
godz. 10:30 - dyskusja
godz. 11:00:
IV. Przestrzeń publiczna
-
Rafał Eysymontt, Wpływ współczesnej historii sztuki na kształtowanie krajobrazu kulturowego i przestrzeni publicznej
-
Waldemar Baraniewski, Czy przestrzeń publiczna ma właściciela?
-
Tadeusz Żuchowski, Pomnikowe potyczki historyka sztuki
-
Jakub Dąbrowski, Historyk sztuki między pomnikofilią a pomnikofobią
godz. 12:30 - dyskusja
godz. 13:00:
-
Makary Górzyński, Instytucja, mgławice, punkty styczne i linie ognia. Działania i role społeczne historyków sztuki we współczesnym Kaliszu
-
Bartosz Podubny, Reklama w zabytkowej tkance urbanistycznej. Zbigniewa Hornunga walka z hydrą na przykładzie Jarosławia
-
Paulina Korneluk, Spór o zieleń, spór o historię – powstanie Parku Miejskiego w Zamościu, jako początek myśli konserwatorskiej w mieście. Studium przypadku
-
Bernadeta Stano, Wskrzeszanie etosu pracy w przemyśle w kontekście degradacji obiektów i przestrzeni poprzemysłowych
godz. 14:45 - dyskusja
godz. 15:15 - zamknięcie Sesji
WARSZAWA DWUDZIESTOLECIA. ŻYCIE ARTYSTYCZNE I NOWA TOŻSAMOŚĆ MIASTA
Sesja Oddziału Warszawskiego Stowarzyszenia Historyków Sztuki
21-22 października 2021/ Muzeum Narodowe w Warszawie – Sala kinowa
Planowany czas wystąpień 20 minut
21 X 2021, czwartek
9.15 – otwarcie obrad, powitanie uczestników
9.30 – Prof. dr hab. Andrzej K. Olszewski (Warszawa) – Słowo wprowadzające
-
DZIEDZICTWO I TOŻSAMOŚĆ
10.00.-11.00
Monika Kuhnke (Warszawa, Ministerstwo Spraw Zagranicznych) - Przywracanie Warszawie jej dziedzictwa kulturowego – realizacja traktatu ryskiego (1921) w dziedzinie dóbr kultury
Piotr J. Jamski (Warszawa, Instytut Sztuki PAN) – Warszawski dzwon. O zmianach fonosfery miasta 1914-1939
Jarosław Maciej Zawadzki (Warszawa, Kancelaria Senatu) - Sala Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z lat 1928-1939 projektu Stanisława Miecznikowskiego.
Dyskusja i przerwa kawowa do godz. 11.30
-
ŻYCIE ARTYSTYCZNE
11.30-13.00
Katarzyna Nowakowska-Sito (Warszawa, Muzeum Historii Polski) – Polski Klub Artystyczny w hotelu Polonia, 1916-1932
Renata Piątkowska (Warszawa, Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, PISnSŚ) – Miejsce i rola Żydowskiego Towarzystwa Krzewienia Sztuk Pięknych w życiu artystycznym Warszawy
Joanna Kania (Warszawa, Akademia Sztuk Pięknych) – Zwornik. Działalność Wojciecha Jastrzębowskiego w warszawskim środowisku artystycznym w latach 1921-1939
Grzegorz Rogowski (Warszawa, Filmoteka Narodowa) – Warszawskie Hollywood
Dyskusja i przerwa do godz. 13.20
-
INSTYTUCJE
13.20-14.20
Ewa Korpysz (Warszawa, Muzeum Archidiecezji Warszawskiej) - Muzeum Archidiecezji Warszawskiej – nowa placówka w niepodległej Warszawie
Dominika Ludwig (Warszawa, Główna Biblioteka Lekarska) - Salezjańska Szkoła Graficzna w Warszawie. Rozdział podwójnie zamknięty
Karolina Wolska-Pabian (Warszawa) – Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie u progu II RP. Program nauczania, działalność artystyczna i jej rola w kreowaniu sztuki w Polsce
Dyskusja, zakończenie obrad ok. godz. 14.30
22 X 2021, piątek
10.00 – rozpoczęcie obrad
Dr hab. Błażej Brzostek (Uniwersytet Warszawski) – Warszawa dwudziestolecia – okiem historyka
-
NOWE OBLICZE MIASTA
10.30-11.30
Piotr Fiuk (Szczecin, Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny) – Kamienice i domy mieszkalne Warszawy w dwudziestoleciu międzywojennym – oryginalność kompozycji i analogie z architekturą miast europejskich
Ewa Toniak (Warszawa, Akademia Teatralna) – Paradoksy modernizacji: budynek Prudentialu a Wielki Kryzys początku lat 30.
Ewa Kalnoj-Ziajkowska (Warszawa), Plany rozwoju urbanistycznego m.st. Warszawy w świetle zachowanych dokumentów planistycznych
Dyskusja, przerwa kawowa do godz. 12.00
12.00-12.40
Kacper Wysokiński (Warszawa, Muzeum Historii Polski) – Stolica Polski. Wizerunek Warszawy w międzywojennych przewodnikach turystycznych
Anna Masłowska (Warszawa, Muzeum Narodowe w Warszawie), Wystawa „Warszawa wczoraj, dziś, jutro” w dokumentacji fotograficznej ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie
Dyskusja i przerwa kawowa do godz. 13.00
-
SZTUKA W MIEŚCIE
13.00-13.40
Anna Rudzka (Warszawa, Akademia Sztuk Pięknych) – Projekty i realizacje uczniów prof. Tadeusza Breyera w przestrzeni publicznej Warszawy
Barbara Maria Gawęcka (Bydgoszcz, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego) – Nagrobki z okresu międzywojnia na Cmentarzu Powązkowskim – historia i ikonografia.
-
PROMIENIOWANIE
13.40-14.15
Agnieszka Janczyk (Kraków, Zamek Królewski na Wawelu) - Od cegiełek wawelskich do projektów dekoracji wnętrz. Udział warszawskiego środowiska kulturalno-artystycznego w odnowie Wawelu
Agata Wereszczyńska (Łódź, Politechnika Łódzka) - Café Lucyna projektu Władysława Sowickiego. Międzywojenne wnętrze w okupowanej Warszawie
Dyskusja, zamknięcie sesji ok. godz. 14.30
Szanowni Państwo,
Zarząd Główny Stowarzyszenia Historyków Sztuki podjął decyzję aby odwołana w zeszłym roku z powodu epidemii Covid 19 ogólnopolska sesja SHS "Historia sztuki jako instytucja" odbyła się w Warszawie 25-26 listopada 2021 roku. Oczywiście zdajemy sobie sprawę, że przewidywana czwarta fala pandemii może nasze plany pokrzyżować. Dlatego o ostatecznym potwierdzeniu terminu sesji zawiadomimy Państwa w październiku.
Planowany program sesji:
Historia sztuki jako instytucja
LXIX Ogólnopolska sesja SHS
Warszawa, Wybrzeże Kościuszkowskie 37, aula Akademii Sztuk Pięknych,
25-26 listopada 2021 roku
25 listopada, czwartek
godz. 10:00:
I. Historia i polityka
- Mariusz Bryl, Potrzeby polskiej historii sztuki przed 100 laty: zgodny chór i głos odrębny
- Elżbieta Kal, Realizm – walka klasowa – postęp, czyli o socrealistycznej koncepcji historii sztuki
- Andrzej Szczerski, Rok Awangardy i historie alternatywne
- Wojciech Włodarczyk, "Prywatne" – niechciany model kultury
II. Historia sztuki jako dyscyplina
- Ryszard Kasperowicz, Classicorum veterum fragmenta? Lekcja Edgara Winda
- Stanisław Czekalski, Historia sztuki wobec popperowskiej krytyki historycyzmu
- Łukasz Rozmarynowski, Scjentyzm w historii sztuki: dotychczasowe osiągnięcia i niepowodzenia oraz możliwe perspektywy
- Anna Markowska, Sztuka w domu czyli delegitymizacja scientia artis
- Marta Leśniakowska, Ekonomia polityczna historii sztuki jako nauki stosowanej
- Maria Poprzęcka, Historyk sztuki na bezludzkiej ziemi
- Piotr Juszkiewicz, W poszukiwaniu fundamentów. Polska historia sztuki XX i XXI w. jako projekt modernistyczny
- Jakub Banasiak, Tranzytologia, antykomunizm, efekt Foucault. W stronę historii historii sztuki polskiej (współczesnej) po 1989 roku (i co z tego wynika)
- ks.bp. Michał Janocha, Nauczanie historii sztuki w seminariach duchownych
godz. 18:00 - rozdanie nagród w konkursie im. ks. prof. Szczęsnego Dettloffa i nagrody im. prof. Jerzego Łozińskiego, spotkanie towarzyskie
26 listopada, piątek
godz. 9,00:
III. Muzea, wystawy, zbiory
- Agnieszka Murawska, O zawodzie muzealnika w kontekście misji muzeów. Refeksja historyczno-prawna
- Piotr Rypson, Misja, narracja, klientelizm. Polskie muzea w czwartej dekadzie wolności
- Aleksandra Sulikowska-Bełczowska, Jedność w różnorodności? Sztuka mniejszości religijnych, etnicznych i narodowych w polskich muzeach
- Gabriela Świtek, Centralny Plan Wystaw
IV. Przestrzeń publiczna
- Rafał Eysymontt, Wpływ współczesnej historii sztuki na kształtowanie krajobrazu kulturowego i przestrzeni publicznej
- Waldemar Baraniewski, Czy przestrzeń publiczna ma właściciela?
- Tadeusz Żuchowski, Pomnikowe potyczki historyka sztuki
- Jakub Dąbrowski, Historyk sztuki między pomnikofilią a pomnikofobią
- Robert Waszkiewicz, Bieżące problemy prawne na tle praktyki stosowania prawa o ochronie zabytków
- Makary Górzyński, Instytucja, mgławice, punkty styczne i linie ognia. Działania i role społeczne historyków sztuki we współczesnym Kaliszu
- Bartosz Podubny, Reklama w zabytkowej tkance urbanistycznej. Zbigniewa Hornunga walka z hydrą na przykładzie Jarosławia
- Paulina Korneluk, Spór o zieleń, spór o historię – powstanie Parku Miejskiego w Zamościu, jako początek myśli konserwatorskiej w mieście. Studium przypadku
- Bernadeta Stano, Wskrzeszanie etosu pracy w przemyśle w kontekście degradacji obiektów i przestrzeni poprzemysłowych
PYTANIA O FORMĘ/FORM FRAGEN
XXXVI Kunsthistorikertag Stuttgart 2021 – sekcja polskich historyków sztuki
W dniach 24-28 marca 2021 roku w Stuttgarcie odbędzie się XXXVI kongres niemieckich historyków sztuki (XXXVI Kunsthistorikertag 2021) organizowany przez Stowarzyszenie Niemieckich Historyków Sztuki (Verband Deutscher Kunsthistoriker) we współpracy z Instytutem Historii Sztuki, Instytutem Historii Architektury Uniwersytetu w Stuttgarcie oraz miejscową Akademią Sztuk Pięknych.
Po raz pierwszy w historii tych spotkań przewidziano sekcję gościnną, a zarazem to pierwsze zaproszenie skierowano do polskich historyków sztuki! Przyjmujemy to zaproszenie nie tylko z entuzjazmem, ale także jako wyraz uznania wieloletniej, wielopokoleniowej i różnorodnej współpracy pomiędzy środowiskami, a zarazem przejaw niesłabnącej ciekawości dla naszych bieżących zainteresowań, pytań i obszarów badawczych ze strony niemieckich partnerów.
Kongres odbywa się pod hasłem przewodnim PYTANIA O FORMĘ/FORM FRAGEN, w ramach którego ogłaszamy nabór zgłoszeń do sekcji gościnnej polskich historyków sztuki. W zamyśle organizatorów konferencji leży bardzo rozległa panorama problemów, dla których kluczowym zagadnieniem jest forma, będąc z jednej stroną istotą artystycznej działalności, a z drugiej stojąc u podstaw historyczno-artystycznej refleksji nad nią i pozostając tym samym jednym z centralnych pojęć naszej dyscypliny. Skłania to nie tylko do krytycznego namysłu nad tym pojęciem, jego dawną i współczesną kondycją, operacyjną skutecznością, relacyjnością z treścią oraz z materiałem dzieła sztuki, ale także nad relacją formy i normy, a tym samym związkami z ideologią, polityką, społeczeństwem, wiedzą czy techniką. Otwiera zarazem cały kompleks pytań o zniszczenie i rekonstrukcję form, przede wszystkim w zakresie architektury.
Pozostając w obszarze tak szeroko zarysowanej problematyki kongresu (por. https://kunsthistorikertag.de/ausschreibungen/), chcieliśmy podkreślić, że istotą naszej sekcji jest prezentacja tego w jaki sposób problematyka ta była/jest aktualna dla polskich historyków sztuki, uprawianej przez nas dyscypliny i dla sztuki, która była/jest obecnie obszarem ich refleksji. Mając to na względzie chcieliśmy zwrócić szczególną uwagę, na kilka wybranych obszarów zagadnień:
1/ Problem „formy” w historii sztuki w Polsce
2/ „Forma” jako narzędzie budowy nowego społeczeństwa – modernistyczna awangarda i rozumienie formy po 1918 roku w Polsce
3/ „Forma” i pietyzm dla przeszłości – problemy formy w polityce, dyskusji i praktyce rekonstrukcji i restauracji w Polsce w XX wieku
4/ „Forma” jako zadanie artystyczne i wyzwanie percepcyjne – problemy formy w wybranych realizacjach artystycznych i w krytyce artystycznej w Polsce po II wojnie światowej
5/ „Forma” i „treść” jako parametry ideologii – polski socrealizm
6/ Pojęcie formy dla pogłębieniu rozumienia sztuki i wizualności? Jej relacja ze zwrotem ku cielesności, multisensoryczności, a także w kontekście nowego materializmu i teorii materiałów
Propozycje wystąpień związanych z hasłem kongresu oraz uwzględniające powyższe sugestie powinny mieć charakter przekrojowy. Ich zgłoszenia w języku polskim o objętości (1800-3600 znaków) prosimy kierować do dnia 10 czerwca 2020 roku na adresy:
Prof. dr. hab. Ryszarda Kasperowicza (rysz_kasperowicz@poczta.onet.pl) oraz
Prof. UAM dr hab. Piotra Korduby (pkorduba@amu.edu.pl).
Autorzy zakwalifikowanych wystąpień będą zobowiązani do przygotowania streszczenia wystąpienia w j. niemieckim lub angielskim (2000 znaków) do dnia 15.09.2020. Streszczenia będę opublikowane w tomie konferencyjnym przed rozpoczęciem kongresu. Zgodnie ze zwyczajem kongresu, w późniejszym terminie nie publikuje się pełnych wystąpień. Językami konferencji jest niemiecki i angielski.
Wzorem pozostałych sekcji, w sekcji polskiej przewidziano cztery wystąpienia (każde po 30 min.) oraz 15-minutową dyskusję po każdym z nich. Koszty podróży oraz pobytu w Stuttgarcie pokrywa organizator.
Zachęcamy do składania propozycji!
Prof. dr hab. Ryszard Kasperowicz (Wiceprezes Stowarzyszenia Historyków Sztuki)
Prof. UAM dr hab. Piotr Korduba (Dyrektor Instytutu Historii Sztuki UAM)
Warszawa-Poznań 3.03.2020
Muzeum Mazowieckie w Płocku zaprasza na VIII Ogólnopolską Sesję Naukową Polskie art déco i jednocześnie pierwszą koncentrującą się wokół szeroko pojętego użycia metalu i metaloplastyki w architekturze, wnętrzach i rzemiośle artystycznym okresu międzywojnia. Efekty swoich badań przedstawi kilkanaście osób z całego kraju, reprezentujących muzea, uczelnie oraz instytucje naukowe. Poświęcony polskiej sztuce międzywojennej cykl spotkań Polskie art déco organizowany jest od 2006 roku, ciesząc się dużym zainteresowaniem muzealników, historyków sztuki, konserwatorów zabytków, kolekcjonerów, antykwariuszy i pasjonatów.
Patronat merytoryczny nad tegoroczną edycją objęli uznani eksperci i inicjatorzy badań w zakresie rodzimego art déco: prof. dr hab. Anna Sieradzka, prof. dr hab. Andrzej K. Olszewski i dr Anna Kostrzyńska-Miłosz. Sesja ma szczególne znaczenie nie tylko dla pogłębiania stanu badań nad sztuką i kulturą okresu dwudziestolecia międzywojennego. Jest również wyjątkową okazją do integracji całego środowiska osób zajmujących się tą problematyką, dając niepowtarzalną możliwość współpracy i wymiany doświadczeń. Wygłoszone podczas konferencji referaty opublikowane zostaną w recenzowanym tomie posesyjnym w ramach znanej serii Polskie Art Déco, wydanym we współpracy z Instytutem Sztuki Polskiej Akademii Nauk.
Muzeum Mazowieckie w Płocku, powszechnie znane z kolekcji sztuki przełomu XIX i XX wieku, zwłaszcza secesyjnej, wyrasta obecnie na jeden z nielicznych w kraju ośrodków eksperckich kolekcjonujących dziedzictwo dwudziestolecia międzywojennego i kumulujących badania specjalistów w tym zakresie. Zwieńczeniem wieloletnich prac nad tworzeniem największego w Polsce zbioru art déco, liczącego około tysiąca pięciuset obiektów, będzie realizacja nowej ekspozycji stałej poświęconej sztuce lat 1918-1939, która zostanie zaprezentowana już w drugiej połowie przyszłego roku.
Cukiernica w stylu art déco, Fabryka Wyrobów Srebrnych i Platerowanych Józef Fraget, Warszawa, l. 30. XX w., srebro, ze zbiorów Muzeum Mazowieckiego w Płocku
W obliczu przemian i nowej rzeczywistości. Sztuka lat 1919-1939
LXVIII Ogólnopolska Sesja Naukowa
Stowarzyszenia Historyków Sztuki
Łódź, 21-22 listopada 2019
Obrady w siedzibie Akademii Sztuk Pięknych im. Władysława Strzemińskiego w Łodzi
ul. Wojska Polskiego 121:
Aula Centrum Promocji Mody (CPM, I p.),
Kino 3D Centrum Nauki i Sztuki (CNiS, II p.)
21 listopada (czwartek), gmach ASP, Aula CPM
9.00 otwarcie sesji
prof. Wojciech Włodarczyk, prezes SHS
prof. Jolanta Rudzka-Habisiak, rektor ASP w Łodzi
dr Łukasz M. Sadowski, prezes OŁ SHS
9.30-10.30
prof. Andrzej K. Olszewski referat inaugurujący
Irena Kossowska (Toruń)
Polski neohumanizm lat 30.: oryginalność czy emulacja obcych idei?
Krzysztof Cichoń (Łódź)
Nieadekwatność ujęć chronologiczno-liczbowych wobec ludzkiego doświadczenia sztuki
10.30-11.00 przerwa kawowa
11.00-12.20
Michał Pszczółkowski (Gdańsk)
W drodze ku nowoczesności. Funkcjonalizm na Kresach Wschodnich II Rzeczypospolitej
Jakub Lewicki (Warszawa)
Tradycja czy nowoczesność. Procesy modernizacyjne lat 1919-39 na przykładzie Pokucia i Województwa Stanisławowskiego
Inna Abramiuk (Łuck)
Architektura międzywojennego Kowla: cechy, kierunki, osobliwości
Anna Tejszerska uSJK (Lublin)
Między „narodowym” a „międzynarodowym” Środowisko architektów związanych z Politechniką Lwowską i jego udział w kształtowaniu oblicza miasta w dwudziestoleciu międzywojennym
12.20-12.50 przerwa kawowa
12.50-13.50
Krzysztof Stefański (Łódź)
Piękne dzielnice, piękne kamienice…
Piotr Gryglewski (Łódź)
W poszukiwaniu tożsamości historycznej. Obraz zabytków architektonicznych na terenie woj. łódzkiego w latach 1919-1939
Agata Wereszczyńska (Łódź)
Międzywojenna twórczość Władysława Sowickiego w kontekście polskiej sztuki stosowanej
13.30 – 15.00 przerwa obiadowa
15.00-16.20
Józef Tarnowski (Gdańsk)
Geneza zwrotu antynaturalistycznego w polskim malarstwie okresu międzywojnia
Agnieszka Janczyk (Kraków)
Wawel między tradycją a nowoczesnością – dekoracja plastyczna sal zamku w l. 1925-1939
Wioleta Pieńkowska-Kmiecik (Gdańsk)
„Polskie Niebo” w międzywojennym Gdańsku
Łukasz Rozmarynowski (Poznań)
Leon Chwistek artysta a Polska Szkoła Matematyczna
16.20-17.00 dyskusja
18.00
Holl – galeria ASP (parter| Centrum Promocji Mody)
Ogłoszenie wyników konkursów SHS i wręczenie nagród
im. ks. prof. Szczęsnego Dettloffa,
im. prof. Jerzego Łozińskiego,
Spotkanie koleżeńskie
22 listopada (piątek), gmach ASP (Aula CPM i Kino 3D CNiS)
9.00-10.00
Aula
Ewa Rybałt (Lublin) Polacy, Żydzi, Ukraińcy – wokół lwowskiej grupy „Artes“
Aneta Borowik (Katowice) “Perła w koronie” – architektoniczny mecenat państwowy na Górnym Śląsku w okresie międzywojennym
Maria Zwierz (Wrocław) Uwagi Edgara Norwertha o architekturze wystawienniczej i wystawie WUWA we Wrocławiu w 1929 roku |
Kino 3D
Izabella Powalska (Łódź) Wyzwania nowoczesności. Kobiety – artystki w międzywojennej Łodzi
Łukasz Grzejszczak (Łódź) Szkolnictwo Plastyczne w Łodzi 1918-1939
Magdalena Kasa (Warszawa) „Małżeństwo z rozsądku”. O kawiarni Instytutu Propagandy Sztuki w Warszawie |
10.00-10.20 przerwa kawowa
10.20-11.20
Aula
Lejła Chasjanowa (Moskwa) Reewakuacja mienia polskiego z Rosji 1919-1921
Monika Kuhnke (Warszawa) Architektura i sztuka w służbie polskiej dyplomacji w latach 1918-1939
Błażej Ciarkowski (Łódź) Jak budowano „Polskę Śródziemnomorską”. Architektoniczne związki II Rzeczypospolitej i faszystowskiej Italii |
Kino 3D Anna Kroplewska-Gajewska (Toruń)
Intencje patriotyczno-artystyczno-społeczne wystawiennictwa w Toruniu w latach
Barbara Chojnacka (Bydgoszcz)
Od bydgoskiej „Zachęty” do Salonów
Elżbieta Fuchs (Łódź)
Nowa przestrzeń dla sztuki współczesnej. |
11.20-12.00 przerwa kawowa
12.00-13.00
Aula
Elena Yakhnenko/ Яхненко/ Jachnienko (Moskwa)
Some Tendencies in the Development of European
Некоторые тенденции развития европейского
Piotr Fiuk (Szczecin)
Nowoczesna architektura w krajobrazie starych
Ewa Kalnoj-Ziajkowska (Warszawa)
Wielorodzinne domy mieszkalne dla oficerów i |
Kino 3D
Eleonora Jedlińska (Łódź) Symboliczność portretu Neue Sachlichkeit – renesansowy cytat i fotografia
Katarzyna Nowakowska-Sito (Warszawa) Lata 30. Sztuka w kryzysie czy poszukiwanie nowego początku?
Aneta Pawłowska (Łódź) Inspiracje sztuką Czarnej Afryki w polskiej sztuce okresu międzywojennego
|
13.00-13.20 przerwa kawowa
Aula
13.20-14.20
Irmina Gadowska, Agnieszka Świętosławska (Łódź)
„Na starcie odrodzenia sztuki w Łodzi”? Twórczość artystów z grupy „Start” wobec sztuki nowoczesnej
Monika Nowakowska (Łódź)
Wacław Dobrowolski – portrecista łodzian. Łódzki epizod życia i twórczości malarza i rysownika z Kresów
Adam Drozdowski (Łódź)
Moda i modernizm. Kształtowanie wizerunku nowoczesnej kobiety w Łodzi w latach 30. XX w.
14.20-16.00 dyskusja
16.00 zamknięcie sesji
Międzynarodowa konferencja naukowa w stulecie urodzin
prof. Lecha Kalinowskiego Magistro et amico – in memoriam.
17.-18.10.2020, Kraków
W roku 2020 przypada setna rocznica urodzin prof. Lecha Kalinowskiego (1920-2004), jednego z najwybitniejszych polskich historyków sztuki. Profesor, czynny przez przeszło pół wieku na Uniwersytecie Jagiellońskim, związany był nadto z wieloma naukowymi i kulturalnymi instytucjami w Polsce i za granicą.
Dla upamiętnienia tej daty Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Muzeum Narodowe w Krakowie organizują, w dniach 17. – 18. 10. 2020, międzynarodową konferencję naukową.
Naszym zamierzeniem jest przedstawienie znaczenia Profesora dla krakowskiego środowiska historyków i konserwatorów sztuki jak również refleksja nad postępem badań w zakresie problemowym, który szczególnie zaprzątał Profesora (tradycja antyczna, sztuka romańska w Polsce, rzeźbione Piety gotyckie).
Prosimy o nadsyłanie propozycji referatów w języku polskim lub w językach kongresowych do wygłoszenia na konferencji wraz ze streszczeniem o objętości 3000-4000 znaków do 15 października 2019 na adres mailowy Sekretarza Komitetu Organizacyjnego Konferencji, dr Kamilli Twardowskiej – ktwardowska@mnk.pl
W przypadku niemożności przedstawienia zakwalifikowanego referatu na konferencji, będzie on opublikowany w recenzowanym tomie zawierającym materiały pokonferencyjne.
Komitet Organizacyjny Konferencji:
Rafał Kalinowski
dr Wojciech Marcinkowski
dr hab. Paweł Pencakowski
dr Kamilla Twardowska
dr hab. Marek Walczak
prof. dr hab. Tomasz Węcławowicz
Niepodległość i nowoczesność
LXVII Ogólnopolska Sesja Naukowa
Stowarzyszenia Historyków Sztuki
Szczecin, 22–23 listopada 2018
22 listopada 2018, czwartek
Obrady w gmachu Muzeum Narodowego w Szczecinie, ul. Wały Chrobrego 3, sala konferencyjna
10.00–11.00
Otwarcie sesji oraz otwarcie wystawy Niepodległość i nowoczesność. Wystawa plakatu ze zbiorów Muzeum Polskiego w Ameryce, Chicago
Moderacja: Lech Karwowski
Piotr Juszkiewicz, Modernizacja, nacjonalizm, niepodległość. Genealogia nowoczesności w polskiej sztuce XX wieku
Wojciech Włodarczyk, Niepodległość i nowoczesność. Proces i pojęcie
11.00–12.20
Moderacja: Wojciech Włodarczyk
Agnieszka Świętosławska, Mieszczański patriotyzm? Nowa ikonografia narodowowyzwoleńcza w sztuce polskiego biedermeieru
Ewa Rybałt, Metropolita Andrzej Szeptycki na zapomnianym portrecie Jacka Malczewskiego – próba lektury ikonologicznej
Małgorzata Geron, U progu niepodległości. Pytanie o rolę sztuki w kręgu formistów
Iwona Brandys, Scenograf Wincenty Drabik w dziele tworzenia polskiej sceny narodowej. Romantyk, ekspresjonista czy futurysta polskiej scenografii?
12.20–12.30
Dyskusja
12.30–12.45
Przerwa kawowa
12.45–13.45
Moderacja: Jörg Hackmann
Diana Wasilewska, Między „alternatywnym modernizmem” a „intelektualnym piecuchostwem” – krytyka artystyczna międzywojnia wobec faszystowskiego modelu sztuki państwowotwórczej i mecenatu artystycznego ówczesnej Italii
Bernadeta Stano, Artysta na budowie nowoczesnego państwa. Industrializacja – motyw z wyboru czy z konieczności?
Katarzyna Nowakowska-Sito, Przerwana sztafeta – wokół malarskich cykli przemysłowych Rafała Malczewskiego 1934–1939
13.45–14.15
Dyskusja
14.15–15.15
Przerwa obiadowa
15.15–16.15
Moderacja: Piotr Juszkiewicz
Anna Sylwia Czyż, Motywy niepodległościowe w dekoracji najstarszych „Polish Cathedrals” (USA)
Aleksandra Sumorok, Architektura – Sztuka – Wnętrze. Socrealizmy, modernizacje; przestrzenie negocjacji na łódzkiej uczelni artystycznej (1945–1954)
Jakub Banasiak, Druga odwilż. Przemiany państwowego systemu sztuki 1986–1989
16.15–16.30
Przerwa kawowa
16.30–17.30
Moderacja: Rafał Makała
Jakub Lewicki, Koncepcje odbudowy kraju z lat 1914–1925 jako przejaw poszukiwań połączenia tradycji z nowoczesnością
Olga Desperak, Ognisko Obrony Niepodległości im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Częstochowie jako żywy pomnik 10. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości oraz inicjatywa modernizacji życia sportowego mieszkańców
Piotr Fiuk, Architektura niepodległej Polski po 1918 roku (Warszawa, Gdynia, COP).
Nurty architektury monumentalnej i modernistycznej na tle państw „odrodzonych” i powstałych po zakończeniu I wojny światowej w Europie Środkowej i Wschodniej
17.30–18.00
Dyskusja
19.00
Muzeum Narodowe w Szczecinie – Muzeum Historii Szczecina, ul. Księcia Mściwoja II 8
Wręczenie nagród im. ks. prof. Szczęsnego Dettloffa i prof. Jerzego Łozińskiego oraz spotkanie koleżeńskie
23 listopada 2018, piątek
Obrady w gmachu Muzeum Narodowego w Szczecinie, ul. Wały Chrobrego 3, sala konferencyjna
10.00–11.20
Moderacja: Szymon Piotr Kubiak
Aneta Borowik, Nowoczesność w architekturze Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej
Małgorzata Korpała, Nowoczesne malarstwo w zabytkach jako manifestacja nowych gustów i przejaw modernizacji
Justyna Kamińska, W stronę nowoczesnej polskiej praktyki konserwatorskiej u progu odzyskania niepodległości – renowacja kościoła św. Jakuba w Sandomierzu w latach 1907–1909
Aleksander Jankowski, Echa stylu narodowego doby odrodzonego państwa w zabytkowych świątyniach drewnianych Wielkopolski
11.20–11.40
Przerwa kawowa
11.40–12.20
Moderacja: Anna Sylwia Czyż
Paulina Korneluk, „Rosyjski kompleks” – Kamienica „Dom Księcia” w Częstochowie i jej modernistyczna przebudowa jako wyraz repolonizacji miasta w okresie II Rzeczypospolitej
Wioleta Pieńkowska-Kmiecik, Artyści w Gdańsku między wojnami
12.20–13.00
Dyskusja
13.00–14.20
Przerwa obiadowa
14.20–15.40
Moderacja: Katarzyna Nowakowska-Sito
Rafał Makała, Patriotyczne i modernizacyjne motywacje w architekturze Szczecina w XX w.
Małgorzata Gwiazdowska, Ochrona i konserwacja zabytków Szczecina po 1945 roku
Barbara Ochendowska-Grzelak, Odbudowane – nieodbudowane. Zabytki elementem budowania świadomości, na przykładzie powojennych losów Zamku Książąt Pomorskich i Teatru Miejskiego w Szczecinie
Jörg Hackmann, Jak budować polską historię Szczecina? Od narodowych do hybrydowych konstrukcji
15.40–16.00
Przerwa kawowa
16.00–17.20
Moderacja: Lech Karwowski
Joanna Filipczyk, Muzealne kolekcje współczesnego malarstwa polskiego jako narzędzie „repolonizacji” Śląska po 1945 roku
Szymon Piotr Kubiak, Marian Tomaszewski i propaganda wizualna Szczecina 1945–1950
Grażyna Ryba, Interpretacja historii zapisana w obrazach na drzwiach polskich kościołów
Barbara Maria Gawęcka, Rekonstrukcje pomników poświęconych Legionistom w Kielcach i w Radomiu
17.20–18.00
Dyskusja
Czas trwania referatów: maksymalnie 20 min
18.00–18:30 Przerwa kawowa
18.30–20.00
Pokaz filmu „Było sobie Pomorze” (2018), reż. Michał Majerski
Rozmowa z reżyserem
Prowadzenie: Dariusz Kacprzak
24 listopada 2018, sobota
Gmach Muzeum Narodowego w Szczecinie, ul. Wały Chrobrego 3
10.00–10.45
Zwiedzanie wystawy Sztuka szczęśliwych ludzi. Malarstwo na Bornholmie w XIX i XX wieku
Oprowadzanie: Beata Małgorzata Wolska
11.00–16.00
Zwiedzanie wystaw stałych i czasowych w gmachach Muzeum Narodowego w Szczecinie:
Centrum Dialogu Przełomy
Muzeum Tradycji Regionalnych
Zwiedzanie Szczecina
Doroczna sesja naukowa Stowarzyszenia Historyków Sztuki odbędzie się w Szczecinie w dniach 22-23 listopada 2018 roku. Organizatorem sesji jest Oddział Szczeciński SHS.
Program sesji opiera się na dwóch założeniach:
1. Wybór miejsca naszej konferencji ma zwrócić uwagę na pojemność pojęcia niepodległości, jego inspirującą zawartość. Pożądane byłoby zastanowienie się nad fenomenem niepodległości, początkami artystycznej refleksji nad nią, relacjami między dążeniem do wyzwolenia a sztuką, ale nie tylko w perspektywie politycznej czy militarnej. Takim właśnie ujęciom powinien sprzyjać wybór Szczecina, a nie miejsc tradycyjnie wiązanych z wydarzeniami 1918 roku. Jest to miejsce, które nie ma żadnego bezpośredniego związku z historią odzyskania niepodległości w 1918, i zarazem region Polski o najsłabszych więziach historycznych z monarchią Piastów, oraz I i II Rzeczpospolitą. W 1945 roku, po włączeniu w granice państwa polskiego, znalazł się w ideowej próżni. Stał się w ten sposób potencjalnie polem refleksji – również artystycznej – nad legitymizacją nowych granic, w których niepodległość rozumiana była jako nowoczesność w duchu ideologii lewicowych. Było to miejsce rzeczywistej realizacji nowego mitu założycielskiego. Na polityczny mit ”Polski od nowa” nakładała się tradycyjna myśl wywodząca się z kręgów narodowych o granicy polskiej na Odrze i Nysie („ziemie piastowskie”). Ten węzeł ideologiczny, w którym sztuce przeznaczano istotną rolę w budowaniu świadomości, a więc istotną funkcję polityczną, jest nadal nie wyeksploatowanym polem historii sztuki, wskazującym na mniej lub bardziej uświadomione uwikłanie sztuki w procesy ideowo-polityczne. Szczególnie poprzez szeroko rozumiane procesy inwestycyjne, w tym organizacje pracy artystów, czyli umiejscowienie życia artystycznego w społecznym podziale pracy i jej finansowanie.
2. Drugie założenie wynika z sąsiedztwa stulecia naszej niepodległości z dominującym nurtem współczesności jakim jest tendencja modernizacyjna. Nowoczesność i związana z nią idea emancypacji narodziły się w czasach Oświecenia. Moment upadku Rzeczypospolitej nakłada się na oświeceniowe projekty uzdrowienia Polski. Splot tych okoliczności objawił się ze szczególną siłą w II RP ale także w planach władz PRL, a więc w czasach, kiedy idea awangardy uzyskiwała swoje dominujące miejsce w polskiej refleksji historyczno-artystycznej. Również III RP odwoływała się będzie w projektach transformacyjnych do modernizacyjnej utopii szczególnie w wymiarze kulturowym. Modernizacja i niepodległość narodowa, mogą pozostawać względem siebie w opozycji, lub przeciwnie. Nacjonalistyczna ideologia państwa jako „naturalnej” formy egzystencji narodu w oczach w zależności od zajmowanego stanowiska politycznego może wydawać się nowoczesna lub anachroniczna.
Te dwa założenia nie ograniczają innych propozycji, zwłaszcza takich, które będą miały na myśli bardziej systemowe cele i będą obejmowały dłuższe jednostki chronologiczne czy trudne problemy periodyzacji najczęściej wywiedzione z historii politycznej. Ważne wydaje się także zwrócenie uwagi na wyzwania metodologiczne z jakimi historyk sztuki świadomy narzędzi nowej humanistyki będzie musiał się zmierzyć podejmując problematykę politycznej niepodległości.
Należy wziąć po uwagę, że problem „niepodległości/nowoczesności” może być pojmowany zarazem opozycyjnie jak i komplementarnie, i ulec komplikacji w zależności od spotkania z różnymi siatkami pojęciowymi. Temat może być bowiem sprecyzowany bardzo różnie. Patrząc od strony artysty może to być psychologiczny konflikt wewnętrzny. Na poziomie deklaracji ideowych rzecz dotyczy komplementarności lub niespójności zawartych w programach artystycznych.
Na poziomie realizacji artystycznych jest to rzecz niespójności lub harmonii formy artystycznej. Inaczej będą się manifestować idee polityczne w zależności od osobistych inklinacji artysty, inaczej w przypadku realizacji zamówienia, w którym artysta występuje jako ekspert od wizualizacji, niezależnie od swych przekonań.
W sztuce o przeznaczeniu politycznym może występować konflikt między zleceniodawcą a artystą, lub pełna symbioza. Może to być konflikt ukryty lub jawny; może zostać ujawniony w otwartym dyskursie, lub pojawić się na poziomie „wewnętrznych sprzeczności” realizacji. Również sztuka niezaangażowana politycznie może okazać się wypowiedzią polityczną nie wprost, jako deklaracja sztuki jako sfery przeciwstawnej ideom politycznym, lub świadectwo niepisanej umowy o podziale „terytoriów politycznych”.
Tak zakreślony temat ukazuje problemowe spektrum jako niemożność ucieczki sztuki od polityki, i wskazuje na potencjalny konflikt miedzy tym co jest nowoczesnością w sztuce a nowoczesnością w polityce, co jest wolnością artystyczną a co jest obowiązkiem artysty jako członka wspólnoty narodowej, jako obywatela; i z drugiej strony jako obrońcy sztuki przed upolitycznieniem, lub przeciwnie jako walczącego o sztukę zaangażowaną, na co nakłada się pytanie: służba czy służebność?
Geopolityczne zamieszanie, które w naszym kraju przybiera postać sporu – często gwałtownego – o sens i role niepodległości i nowoczesności sprzyja spojrzeniu na sztukę pod kątem specyficznego dla artystów udziału w starciu koncepcji politycznych i społecznych.
Organizatorzy informują, że zgłoszenia zawierające skrót wystąpień (maksymalnie 1 strona) wraz z danymi kontaktowymi i afiliacją, należy nadsyłać do dnia 30 czerwca 2018 r. na adres: e.gwiazdowska@muzeum.szczecin.pl lub pocztą tradycyjną na adres Oddziału Szczecińskiego SHS: ul. Staromłyńska 27, 70-561 Szczecin. Szczegółowe informacje: Ewa Gwiazdowska, sekretarz O/Szczecińskiego SHS: tel. 797 705 218.
International Conference
Stained Glass from c. 1800 to 1945: Terminology – Periodization – Forms
Place:
Institute of Art History, Jagiellonian University
(Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego)
Grodzka 53, Kraków, Room 36
6. December
8.00-9.00 Registration, Room 36
9.00-10.00 Opening of the Conference
Jan Święch, Dean of the Faculty of History, Marek Walczak, Head of the Institute of Art History
Wojciech Bałus, Introduction
10.00-11.30 Tomasz Szybisty, The Project „A catalogue of Stained Glass Windows from 1800–1945 in the Roman Catholic Churches of the Krakow and Przemyśl Ecclesiastical Provinces”
Christina Wais, Interim Report of the current Project at the Austrian Academy of Sciences in Vienna: “Corpus Vitrearum – Medieval and Modern Stained Glass in Austria”. Methods, Goals and Practical Experience Based on the Researched Objects
11.30-12.00 Coffee break
12.00-14.00 Visit: Franciscan Church / St. Mary’s Basilica
14.00-15.00 Lunch
15.00-17.00 Jasmine Allen, Form, Style and Context: Exploring Intermediality in Nineteenthcentury Stained Glass
Daniel Parello, „From the Period of the Deepest Decline of German Ecclesiastical Art“. Should artistic Quality become a Criteria for an Inventory on Stained Glass?
17.00-17.30 Coffee break
17.30-19.30 Virginia Raguin, Eclectic Revival: Window, Painting, and Print in the United States
Martin Crampin, Medievalism in British Ecclesiastical Stained Glass
7. December
9.00-10.30 Valérie Sauterel, Camille Noverraz, The Functioning Mode and Development of Kirsch and Fleckner’s Workshop in Fribourg during the First Half of the 20th Century
Sílvia Cañellas, Núria Gil, Foreign Contributions in early 20th Century Stained Glass Windows of Catalonia
10.30-11.00 Coffee break
11.00-12.00 Cornelia Aman, Middle Ages or 19th Century? The Significance of Historical Interventions in the Documentation of and Research on Stained Glass – a short Working Report from CVMA Potsdam
Closing of the Conference
Lunch
The conference is financed by the Polish Ministry of Science and Higher Education.
Historia sztuki jako instytucja
LXIX Ogólnopolska sesja SHS
Warszawa 25-26 listopada 2021 roku
Aktualny program sesji:
25 listopada, czwartek
godz. 10:00 - otwarcie Sesji:
I. Historia i polityka
-
Mariusz Bryl, Potrzeby polskiej historii sztuki przed 100 laty: zgodny chór i głos odrębny
-
Elżbieta Kal, Realizm – walka klasowa – postęp, czyli o socrealistycznej koncepcji historii sztuki
- Wojciech Włodarczyk, "Prywatność" – niechciany model kultury
godz. 11:30:
II. Historia sztuki jako dyscyplina
-
Ryszard Kasperowicz, Classicorum veterum fragmenta? Lekcja Edgara Winda
-
Stanisław Czekalski, Historia sztuki wobec popperowskiej krytyki historycyzmu
-
Łukasz Rozmarynowski, Scjentyzm w historii sztuki: dotychczasowe osiągnięcia i niepowodzenia oraz możliwe perspektywy
- Anna Markowska, Sztuka w domu czyli delegitymizacja scientia artis
godz. 13:00 – dyskusja
godz. 14:00 – 15:00 - przerwa obiadowa
godz. 15:00:
-
Marta Leśniakowska, Ekonomia polityczna historii sztuki jako nauki stosowanej
-
Maria Poprzęcka, Historyk sztuki na bezludzkiej ziemi
-
Piotr Juszkiewicz, Modernizm w Polsce i w polskiej historii sztuki. Postulaty badawcze
-
Jakub Banasiak, Postmodernizm – hegemoniczny dyskurs transformacji. Istota panowania, mechanizmy zapomnienia
-
ks.bp. Michał Janocha, Nauczanie historii sztuki w seminariach duchownych
17:45 - dyskusja
18:15 - rozdanie nagród w konkursie im. ks. prof. Szczęsnego Dettloffa i nagrody im. prof. Jerzego Łozińskiego,
26 listopada, piątek
godz. 9:00:
III. Muzea, wystawy, zbiory
-
Agnieszka Murawska, O zawodzie muzealnika w kontekście misji muzeów. Refeksja historyczno-prawna
-
Piotr Rypson, Misja, narracja, klientelizm. Polskie muzea w czwartej dekadzie wolności
-
Aleksandra Sulikowska-Bełczowska, Jedność w różnorodności? Sztuka mniejszości religijnych, etnicznych i narodowych w polskich muzeach
-
Gabriela Świtek, Centralny Plan Wystaw
godz. 10:30 - dyskusja
godz. 11:00:
IV. Przestrzeń publiczna
-
Rafał Eysymontt, Wpływ współczesnej historii sztuki na kształtowanie krajobrazu kulturowego i przestrzeni publicznej
-
Waldemar Baraniewski, Czy przestrzeń publiczna ma właściciela?
-
Tadeusz Żuchowski, Pomnikowe potyczki historyka sztuki
-
Jakub Dąbrowski, Historyk sztuki między pomnikofilią a pomnikofobią
godz. 12:30 - dyskusja
godz. 13:00:
-
Makary Górzyński, Instytucja, mgławice, punkty styczne i linie ognia. Działania i role społeczne historyków sztuki we współczesnym Kaliszu
-
Bartosz Podubny, Reklama w zabytkowej tkance urbanistycznej. Zbigniewa Hornunga walka z hydrą na przykładzie Jarosławia
-
Paulina Korneluk, Spór o zieleń, spór o historię – powstanie Parku Miejskiego w Zamościu, jako początek myśli konserwatorskiej w mieście. Studium przypadku
-
Bernadeta Stano, Wskrzeszanie etosu pracy w przemyśle w kontekście degradacji obiektów i przestrzeni poprzemysłowych
godz. 14:45 - dyskusja
godz. 15:15 - zamknięcie Sesji
Sesja ogólnopolska Stowarzyszenia Historyków Sztuki, organizowana w tym roku przez krakowski oddział SHS, odbędzie się w dniach 24-25 listopada. Napłynęły zgłoszenia zarówno historyków sztuki, jak i konserwatorów. Więcej szczegółów już wkrótce.
- Zabytek w kontekście materialnym i niematerialnym
- Potrzeba, skala, granice badań, błędy
- Dopuszczalna ingerencja: odwracalność, uzupełnienie, rekonstrukcja, walory artystyczne
- Bezpośredni kontakt studentów z obiektami w procesie kształcenia: dostępność, ćwiczenia, praktyki, wspólne praktyki obu profesji
LXX Ogólnopolska sesja Stowarzyszenia Historyków Sztuki
O WSPÓŁPRACY KONSERWATORÓW I HISTORYKÓW SZTUKI
24-25 listopada 2022 r., Gmach Główny ASP pl. Matejki 13 w Krakowie
Sesja organizowana jest we współpracy Krakowskiego Oddziału SHS
i Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki Akademii Sztuk Pięknych
24 listopada, czwartek
9:00-9:45
Grażyna Korpal Interdyscyplinarność sztuki konserwacji w aspekcie doktryn i praktyki konserwatorskiej
9:45-10:00
Łukasz Młynarski Pozycja prawna historyka sztuki w trakcie procesu dokumentacji, konserwacji i zarządzania zabytkami
10:00-10:15
Iwona Szmelter Jak daleko do optimum? Holistyczna i interdyscyplinarna współpraca w ochronie dziedzictwa kulturowego
10:15-10:30
Andrzej Siwek Dyskurs o wartości – między historią sztuki a ochroną zabytków
10:30-10:45
Joanna Sobczyk A co z fizykami? Multiwersum w Muzeum Narodowego w Krakowie. O współpracy z konserwatorami i historykami sztuki.
10:45-11:00
Paweł Dettloff O pożytkach badań – z warsztatu współpracy historyków sztuki i konserwatorów
11:00-11:15
Karolina Zalewska Spectrum współpracy konserwatorów i historyków sztuki
11:15-11:45
Dyskusja i przerwa
11:45-12:00
Małgorzata Nowalińska Interdyscyplinarne badania wizerunków Matki Boskiej z Dzieciątkiem prowadzone na Wydziale Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki krakowskiej ASP
12:00-12:15
Iwona Liżewska Palimpsest – nawarstwienia w zabytku i rozwiązania konserwatorskie
12:15-12:30
Ewa Orlińska-Mianowska, Monika Janisz Współpraca Kolekcji Tkanin Muzeum Narodowego w Warszawie w procesie kształcenia studentów Katedry Konserwacji i Restauracji Tkanin Zabytkowych oraz Katedry Mody w warszawskiej ASP
12:30-12:45
Oskar Hanusek Problematyka konserwacji sztuki współczesnej w kontekście dydaktyki na Wydziale Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki ASP w Krakowie
12:45-13:00
Kinga Olesiejuk Współpraca historyków sztuki i konserwatorów w procesie akwizycji dzieł współczesnych
13:00-13:15
Agata Małodobry XX-XXI. Rzeźba: wystawa jako pole dialogu kuratorsko-konserwatorskiego. Dylematy, odkrycia, inspiracje
13:15-13:30
Szymon Tracz Beskidzkie Muzeum Rozproszone Diecezji Bielsko-Żywieckiej – konserwacja i nadanie nowych funkcji drewnianej architekturze sakralnej Podbeskidzia
13:30-13:45
Dorota Gutkowska Przepastne magazyny kolekcji Muzeum Narodowego w Warszawie widziane oczami historyka sztuki i konserwatora. O współpracy specjalistów wielu dziedzin
13:45
Dyskusja
15:30
Bazylika mariacka Pokaz ołtarza mariackiego po ostatniej konserwacji
17:00-17:15
Anna Ozaist-Przybyła Rola historyka sztuki w przygotowaniu dokumentacji konserwatorskiej na podstawie doświadczeń Fundacji Ochrony Mebli Zabytkowych oraz Dziedzictwa Kultury w Polsce D.O.M. przy konserwacji mebli stanisławowskich z Łazienek Królewskich w Warszawie
17:15-17:30
Małgorzata Godek Kwerenda ikonograficzna a rekonstrukcja malowideł ściennych na przykładzie wedut w dawnym Pałacu Biskupim w Tarnowie
17:30-17:45
Marta Zaborowska Kwerenda archiwalna a zakres restauracji rzeźby kompozytowej „Fantaisie impromptu F. Chopina. Tancerka” autorstwa Danuty Kwapiszewskiej
17:45-18:00
Katarzyna Górecka Konserwatorzy i historycy sztuki na rusztowaniu – rekonstrukcja pierwotnego programu ikonograficznego późnobarokowych fresków kaplicy bł. Władysława z Gielniowa przy kościele św. Anny w Warszawie
18:00
Dyskusja
Spotkanie koleżeńskie i wręczenie nagród w konkursach SHS
25 listopada, piątek
9:00-9:15
Cezary Wąs Budynek „Solpolu” przy ul. Świdnickiej we Wrocławiu
9:15-9:30
Piotr Fiuk Archeologia, konserwacja zabytków, historia sztuki i architektura – naukowe badania dla odbudowy szczecińskiego Podzamcza i rekonstrukcji fasad kamienic staromiejskich
9:30-9:45
Małgorzata Gwiazdowska Conservatio est aeterna creatio. Uczestnicy i konflikty w procesie konserwacji na przykładzie renowacji gmachu dawnej Rejencji w Szczecinie
9:45-10:00
Wiktoria Kałwak Najnowsze ustalenia dotyczące przekształceń kościoła Wniebowzięcia NMP w Wojnowie
10:00-10:15
Olga Tuszyńska-Szczepaniak Wpływ bezpośredniego dostępu do obiektu w trakcie restauracji zabytku na analizę architektury i rzeźby architektonicznej na przykładzie Bazyliki Katedralnej Narodzenia NMP w Sandomierzu
10:15-10:30
Alicja Saar-Kozłowska Zmiany w treści zabytku powstałe w procesie konserwacji na początku XX wieku na przykładzie pomnika grobowego Anny Wazówny
10:30-10:45
Wiktor Bennebesel Późnogotycka rzeźba na ziemi chełmińskiej – najnowsze prace konserwatorskie a problem oryginalności i integralności zabytku
10:45-11:00
Danuta Szewczyk-Prokurat O szczęśliwym powiększaniu się zasobu polskich nowożytnych klejnotów. Wymierne efekty współpracy historyka sztuki i konserwatora
11:00-11:15
Zuzanna Sarnecka, Mirosław Wachowiak, Chiara Mazzocchi, Ewa Katarzyna Świetlicka, Joanna Szulc, Hanifah Darmawanti Cena niewypału. Problemy techniczne we włoskich obiektach ze szkliwionej terakoty w kolekcjach polskich
11:15
Dyskusja i przerwa
12:00-12:15
Marta Skowrońska Polichromia ścienna w formie kotary z kościoła św. Jakuba w Toruniu – kilka słów o barokowym recyklingu
12:15-12:30
Mirosław Wachowiak Badania technologiczne obrazów – ważne narzędzie wspomagające warsztat historyka sztuki
12:30-12:45
Martyna Łukasiewicz, Katarzyna Męczyńska, Katarzyna Novljaković, Justyna Łuczyńska-Bystrowska Dwie kolekcje dworskich portretów francuskich z Muzeum Narodowego w Poznaniu i Muzeum Narodowego w Krakowie
12:45-13:00
Elżbieta Zygier Poszukiwanie kodu artysty na przykładzie zrealizowanego w Muzeum Narodowym w Krakowie interdyscyplinarnego projektu dotyczącego badania twórczości Maksymiliana Gierymskiego
13:00-13:15
Anna Forczek-Sajdak O potrzebie interdyscyplinarnych badań i współpracy na przykładzie konserwacji kościoła św. Mikołaja w Skrzydlnej
13:15-13:30
Jerzy Żmudziński Inauguracja programu badawczego „Dolabella”, czyli o konieczności współpracy konserwatorów dzieł sztuki i historyków sztuki w badaniach nad dawnym malarstwem
13:30-13:45
Janina Wilkosz, Anna Bogusz, Katarzyna Król-Goździk Lelewel. Rytownik polski. O kulisach ekspozycji i monografii
13:45-14:00
Agnieszka Kunicka-Goldfinger, Adriana Podmostko-Kłos, Marek Peda Rama do obrazu. O współpracy konserwatorów i historyka sztuki
14:00-14:15
Katarzyna Kolendo-Korczak, Agnieszka Trzos Konserwacja sarkofagów królewskich
14:15-14:30
Diana Długosz-Jasińska, Małgorzata Zawadzka Okiem konserwatora i nie tylko. Ze skarbca Muzeum Chopina
14:30-14:45
Mirosława Machulak, Justyna Miecznik Konserwacja XVIII-wiecznej sukni ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie
14:45
Dyskusja